Ga naar de hoofdinhoud

Eerst hoe, dan wat (front loading): Wat en hoe?!

05/12/2024
Dries D'haese Begeleider professionele ontwikkeling en onderzoeker

Hoe meer lestijd er gaat naar het aanbrengen en inoefenen van leerstof, hoe meer en beter leerlingen leren (Muijs et al., 2014). Of om het met een flauw woordmopje te zeggen: Les is more. Heel wat van die lestijd gaat echter verloren aan minimale of soms grotere klasmanagementproblemen (Van Droogenbroeck et al., 2018). Denk bv. aan een lessituatie waarin leerlingen deze opdracht krijgen: 

“Wat is de participe passĂ© van savoir? Noteer je antwoord in stilte op je wisbordje. Ik tel straks af van 3 naar 0 en dan steken we de wisbordjes tegelijkertijd omhoog.” 

Op het eerste zicht lijkt dit een prima instructie. Toch bestaat de kans dat leerlingen hun hand onmiddellijk in de lucht steken of, slechter nog, hun antwoord meteen door de klas roepen. Van zodra je een vraag stelt of een opdracht geeft, bestaat immers de kans dat de aandacht van leerlingen uitsluitend hiernaartoe gaat, zonder dat ze nog luisteren naar de manier waarop ze te werk moeten gaan. Dit kan je voorkomen met ‘Eerst hoe, dan wat’ (front loading), een techniek die door Adam Boxer werd geĂŻntroduceerd op zijn blog (2020) en internationaal aan bekendheid wint via praktijkgerichte boeken (o.a. Barton, 2023; Lemov, 2021).

'Wat is 'Eerst hoe, dan wat'?

’Eerst hoe, dan wat’ is een techniek om leeractiviteiten gestructureerd in te leiden zodat je verwachtingen meteen duidelijk zijn:

1. Je verduidelijkt expliciet je verwachtingen over de manier waarop leerlingen moeten antwoorden, samenwerken, aan de slag gaan
 (= hoe); 

2. om pas vervolgens de concrete vraag te stellen of de opdracht te geven (= wat).

Enkele voorbeelden: 

-“In stilte en individueel. Maak oefeningen 4 en 5 op pagina 63.”
-"Je krijgt zo meteen 2 minuten de tijd om individueel na te denken. Je hoeft nog niet te overleggen. Noteer alles wat je nog weet over platentektoniek.”
-"Ik tel straks af van 3 naar 0. Steek het aantal vingers in de lucht dat overeenkomt met je antwoord. Welk van de volgende getallen is een veelvoud van 8?”


Om terug te komen op het voorbeeld van daarnet:

“Noteer je antwoord in stilte op je wisbordje. Ik tel straks af van 3 naar 0 en dan steken we de wisbordjes tegelijkertijd omhoog. Wat is de participe passĂ© van ‘savoir’?” 

Wat maakt 'Eerst hoe, dan wat' zo krachtig?

Je kan klasmanagementproblemen voorkomen door je verwachtingen steeds te verduidelijken. Helderheid helpt. Dit resulteert op z’n beurt in een betere benutting van de lestijd en de beschikbare cognitieve ruimte (in dat o zo beperkte menselijke werkgeheugen): leerlingen kunnen zich concentreren op de inhoud van de vraag/opdracht zonder gestoord te worden door medeleerlingen of te moeten uitpluizen wat ze nu juist moeten doen. Indien je de techniek effectief wil inzetten, dien je bovendien tijdens je lesvoorbereiding bewust na te denken over hoe je verwacht dat leerlingen antwoorden, aan de slag gaan. Dit komt de kwaliteit van je instructies en het algehele lesverloop verder ten goede.

Je kan het gebruik van ‘Eerst hoe, dan wat’ verder versterken door het ‘hoe’ vast te leggen in gedragsroutines. Zo kan “Op je wisbordje” de onuitgesproken gedragsverwachting in zich dragen dat leerlingen hun wisbordje en bijhorend stiftje in stilte klaarnemen, zich focussen op de komende vraag, hun antwoord voldoende groot noteren (bv. minstens zo groot als het dopje van hun stiftje) en wachten op het signaal van de leraar om hun wisbordjes gelijktijdig en op de juiste hoogte omhoog te steken (bv. laag op de eerste rij en hoog achteraan in de klas). 

Wanneer gebruik je 'Eerst hoe, dan wat?'

De techniek werkt voornamelijk bijzonder goed bij korte, eenvoudige instructies. Complexe opdrachten (zoals bv. groepswerken) die meerdere deelopdrachten omvatten, vergen vaak een andere aanpak. Bovendien zou de aankondiging “we werken straks in groepjes” de aandacht van leerlingen juist kunnen afleiden van de verdere uitleg. 

Ook als je digitaal werkt, heeft de techniek meerwaarde. Van zodra leerlingen naar laptops of smartphones grijpen, is de kans immers groot dat je hun aandacht kwijt bent. Je redt het niet ten opzichte van dat mentale digitale snoepgoed. Start dus steeds met verduidelijken naar welk platform ze moeten surfen of op welke link ze moeten klikken, wat je van hen verwacht, wat toegelaten is en hoeveel tijd ze krijgen. Geef pas nadien het startschot om de toestellen te openen. 

Hoe geef jij je instructies meestal? Gaan je leerlingen steeds zoals gepland aan de slag? Wil je de techniek uitproberen? Gun jezelf dan voldoende tijd. Je instructie bijsturen vraagt immers oefening om echt onderdeel van je dagelijkse aanpak te worden. Het is echter de moeite waard. Je zal ervaren hoe ‘Eerst hoe, dan wat’ rust brengt in je klas en de lestijd maximaliseert. 

Bronnen