Wijze Lessen Congres

Korte inhoud volgt snel.

Having a rich vocabulary enables us to express our needs, articulate our thoughts and feelings, and enhances our understanding of the world. It is essential for every child to have the opportunity to develop a rich and diverse vocabulary that will empower them to participate fully in society. In this session, we will explore the significant role teachers play in shaping children's language development, and empower teachers to think deeply about the essential role of vocabulary instruction in the classroom. We will discuss the significance of our interactions with children, highlight the importance of early language development, and consider the ways in which a limited vocabulary can have a profound impact on a child’s life. We will explore practical strategies for explicitly teaching vocabulary in meaningful ways. By doing so, we aim to address the challenge of 'closing the word gap' and establish a strong foundation for lifelong learning and success.

Robert Peal is a former government advisor (2015-16) and since 2021 has been co-Headteacher of a ‘Free School’ in central London. In this talk, he will explain how English Free Schools have led a movement for improved teaching and behaviour in English schools, revolutionising the debates over teaching methods, pupils behaviour and school organisation. By being free of local government control, English Free Schools have been able to question long-standing orthodoxies about how to run a school, and led in the development of evidence-based teaching practices and firm approaches to pupil behaviour. With such an approach, the school where Robert works – and many other Free Schools like it – are now amongst the highest performing in the country. 

This session will look especially at strong teacher training for those new to the profession, and touch upon in-school continuous professional development for all teachers, including experienced ones. 

Dat moderne vreemde talen veel effectiever verworven kunnen worden dan ze nu over het algemeen onderwezen worden, toonde Gianfranco Conti aan met zijn MARS-EARS didactiek die gebaseerd is op Extensive Processing Instruction. Hij combineerde inzichten uit onderzoek uit de cognitieve psychologie en naar tweede taalverwerving en bedacht een didactiek waarmee àlle leerlingen in de klas de taal zullen verwerven in plaats van alleen een gelukkig aantal leerlingen van de klas. In deze sessie vertelt Martin op welke inzichten uit onderzoek de MARS-EARS aanpak is gebaseerd en hoe de MARS-EARS cyclus in de lespraktijk eruitziet. Diverse bouwstenen uit 'WIjze Lessen' zullen in de MARS-EARS didactiek herkenbaar zijn. 

In deze sessie duiken we in een aantal prangende vragen over de leesstart. Technisch lezen is de basis maar ook technisch lezen is meer dan alleen decoderen. Hoe help je kinderen bij het opbouwen van woordspecifieke kennis? En welke rol spelen spelling en woordenschat in dit proces? Vervolgens maken we de brug naar thematisch werken in het eerste leerjaar. We verkennen het concept van ankers – netwerken van kennis en woorden – die zorgen voor samenhang tussen routines. Maar wat maakt ankers meer dan een simpel thema? In deze sessie beantwoorden we praktijkgerichte vragen, kijken we naar wat onderzoek hierover zegt, en vertalen dit naar concrete voorbeelden. We laten zien waarom leren lezen verder gaat dan 'een leeslesje' en bespreken hoe we het leesonderwijs kunnen verrijken, zodat alle kinderen vanaf de start eerlijke kansen krijgen op succesvol en gemotiveerd lezen. 

Internationaal onderzoek toont aan dat de Vlaamse leerlingen internationaal nog tot de subtop horen, maar dat hun resultaten er aanzienlijk op achteruit gaan. ‘Daar hebben we geen internationaal onderzoek voor nodig’, horen we leerkrachten wel eens zeggen. Dat voelen zij namelijk ook op de klasvloer. Deze tendens en de bijhorende verzuchting van de leerkrachten gaat vaak gepaard met een spreidstand in de rekenles die de draagkracht van de leerkracht overschrijdt.  Deze sessie beoogt praktische insteken om ervoor te zorgen dat we de kansen stimuleren voor alle leerlingen om de minimumdoelen te bereiken en tevens de spreidstand in de klas beheersbaar te houden.

Was jij vroeger eigenaar van je leerproces? Was jij een autonome, intrinsiek gemotiveerde, doelgerichte, reflectieve, zelfsturende leerling met volledige regie over je eigen leerproces? Waarschijnlijk niet. Toch komen we deze aspecten vaak tegen in de visies van scholen en opleidingen. De gemene deler: zelfregulerend leren. Maar hoe ‘zelf’ is dat eigenlijk? De stelling van Barend Last is simpel: Dat doe je toch niet alleen?! Leren is een sociaal proces. In onderwijs leert en reguleert dus iedereen – van student tot docent. Daarom kun je beter spreken van ‘co-regulerend leren’. In deze sessie kadert Barend zelfregulerend leren in relatie tot de rol van de leraar en maakt het praktisch: Hoe ontwerp je onderwijs met co-regulatie als uitgangspunt? En hoe geef je dat didactisch vorm in je dagelijkse praktijk? 

In deze prikkelende sessie geven we je een aantal belangrijke inzichten mee uit ons boek 'Developing Curriculum for Deep Thinking. The Knowledge Revival'. Zo bespreken we hoe kennis op school een sterke basis biedt waarop complexe denkvaardigheden als diep leesbegrip en kritisch denken bij je leerlingen tot volle ontplooiing kunnen komen. Vervolgens tonen we hoe en waarom samen werken aan een solide gemeenschappelijke kennisbasis voor alle leerlingen met behulp van een kennisrijk curriculum er bovendien voor zorgt dat je als schoolteam álle kinderen maximaal kansen kan bieden op een mooie toekomst. 

In deze workshop verkennen we de nieuwe rol van wiskundeleraren en vakgroepen bij het vormgeven van het wiskundecurriculum. We beginnen met een theoretisch kader over curriculumontwikkeling, gevolgd door een praktisch voorbeeld over algebraïsch rekenen. Hierbij delen we ervaringen uit het Wiskundeplan-project en bespreken we kansen en uitdagingen. 

Vervolgens gaan deelnemers in kleine groepen aan de slag met andere wiskundige onderwerpen, zoals probleemoplossing en functies, waarbij ze het theoretische kader toepassen. De workshop eindigt met een gezamenlijke bespreking van de groepsoefeningen. 

Deze interactieve sessie biedt leraren en vakgroepen handvatten om autonoom en doelgericht hun wiskundecurriculum te ontwikkelen, passend bij de nieuwe onderwijsdoelen en de behoeften van hun school

Michelle Merk en Dave van der Geer zijn schooldirecteur bij Stichting Wijs! in de omgeving van Utrecht. Elke school van Stichting Wijs werkt vanuit dezelfde onderwijs- en organisatiefilosofie. Keuzes die ze maken worden zoveel mogelijk onderbouwd door wetenschappelijke onderzoeksresultaten. Alle scholen werken met een kennisintensief curriculum. Wat betekent dat? Aandacht voor een ruime kennisbasis, veel samen leren, een positieve benadering naar ieder kind en hoge verwachtingen (naar elkaar en de leerlingen). Op het congres vertellen zij uitgebreid over deze onderwijsfilosofie, de achterliggende aanpak en de samenwerkingsprincipes. 

Op onze school hebben we met het volledige team hard ingezet op effectieve didactiek. We maakten elke wiskundeles zo effectief mogelijk. Veel oefenen en herhalen voor leerling én leerkracht maakte dat we zagen dat iedereen kan leren. We weten echter ook dat kennis die geïsoleerd aangebracht wordt, niet blijft hangen. Waar hangen we onze nieuw aangebrachte kennis aan op?  

In de kleuterschool ontwikkelden we een doordacht curriculum voor wiskunde met aandacht voor de verschillende domeinen die verticaal verderlopen doorheen het lager maar die ook horizontaal een samenhang hebben. 

Deze lijn trekken we door in onze lagere school: we bouwen verder op wat de kleuters reeds aangeleerd hebben. Doorheen de volledige basisschool is er aandacht voor dezelfde woordenschat, dezelfde stappenplannen en dezelfde betekeniszinnen zodat kinderen door herhalen en verdiepen steeds kundiger worden.

Rust en veiligheid vormen de basisvoorwaarden voor de ontwikkeling en het leren van elk kind. Vanuit deze overtuiging heeft de school ervoor gekozen om expliciet te werken aan gedragsmanagement als essentieel onderdeel van het schoolbeleid.  
Onze school ziet gedragsmanagement als een volwaardig curriculum dat op een bewuste, structurele manier onderwezen, gemoddeld én onderhouden moet worden. 

Door de schoolomgeving zodanig in te richten dat positief gedrag de norm is en storend gedrag moeilijk uitvoerbaar wordt, ontstaat een veilige en stimulerende leeromgeving.  

Onze duidelijke visie op goed gedrag vereist hoge verwachtingen van kinderen, van personeel én van ouders. Deze verwachtingen worden helder gecommuniceerd met alle betrokkenen. 

Voorkomen is beter dan genezen, dat is de rode draad door deze lezing. Hoe creëren we een leeromgeving waar jij je kunt focussen op het lesgeven, waar elke leerling de kans krijgt om te leren en waar een positief leerklimaat is? We zoomen vooral in op de praktische kant van klasmanagement. Wat is bijvoorbeeld een effectieve correctie? Wat kun je dan zeggen? Welke positie neem je in in de klas? Hoe zorg je ervoor dat het grijze gebied voor je leerlingen verdwijnt en ze precies weten wat je van hen verwacht, waardoor je hen ook veel vaker kunt complimenteren omdat ze het gewenste gedrag laten zien.  Kortom, een heleboel praktische tips waar je de volgende dag in de klas meteen iets aan hebt!

Tucht baart vrucht’, schreef schrijver Jacob Cats (1577-1660) stellig op. Alleen door volg- en gehoorzaamheid kon je van jongens mannen kneden, en van meisjes vrouwen. Dé plaats bij uitstek waar dat gebeurde was de school. De school dreef immers op discipline, hiërarchie, en regels. Een oubollig idee? In Amerika bestaan er tegenwoordig ‘no excuses’-scholen, in Engeland ontwikkelen zich razendsnel militaristische ‘academies’, en bij ons was er nog niet zo lang geleden het debat over de (on)zin van ‘boot camps’: drilkampen om jongeren via nultolerantie te herscholen.  

Vragen dringen zich op: misdragen onze kinderen zich meer dan vroeger,? En zo ja, moeten we met ons onderwijs dan een meer disciplinerende richting uit? Of is de school van nu net te streng? Horen sancties er eigenlijk nog wel bij? Meer dan 1 op de 10 klachten bij het Kinderrechtencommissariaat ging vorig jaar over sancties die leerlingen opgelegd krijgen op school. Het commissariaat roept scholen dan ook op om goed na te denken over een passende straf, en een doordacht sanctiebeleid … Maar wat is een passende straf, voor wie, en wanneer?  

In het eerste deel van deze lezing reflecteren we op de zin en onzin van schoolstraffen. In een tweede deel van deze lezing gaan we verdiepend in op enkele concrete ‘good practices’ van een school. De school ging o.a. in teamverband aan de slag met het vierladenmodel, en zet daarnaast sterk in op preventie.

Er bestaan veel ideeën over de ontwikkeling van de hersenen van jonge kinderen die onjuist zijn. In deze lezing ontrafelen we deze misvattingen of neuromythes die leerkrachten en ouders vaak tegenkomen. We bespreken hoe sommige populaire overtuigingen, zoals het idee dat kinderen alleen hun linker- of rechterhersenhelft gebruiken, dat je slimmer wordt door naar klassieke muziek te luisteren, of dat motorische oefeningen de coördinatie tussen je hersenhelften verbetert, geen enkele wetenschappelijke basis hebben. We bekijken wat de wetenschap écht zegt over het brein van jonge kinderen en bespreken de cruciale rol die de omgeving, en dus ook de school, speelt in deze ontwikkeling.

Gedragsmoeilijkheden bij leerlingen zijn een grote bron van stress voor leraren en verhinderen het leren van de leerlingen. In deze sessie zullen we oorzaken en gevolgen van gedrag bekijken en leren hoe je dit in positieve richting kunt bijsturen. Je zal preventieve strategieën leren om leerlingen maximale leerkansen te bieden en tegelijkertijd prosociaal gedrag aan te leren. Hoe vergroot je de kans dat leerlingen naar je luisteren? Met de leerstof bezig zijn wanneer je dit vraagt? De les niet continu storen? Daarnaast staan we ook stil bij wat je kunt doen om gedragsmoeilijkheden te remediëren. Wat kan je doen wanneer je aan de slag gaat met leerlingen die antisociaal gedrag vertonen tegenover jou of medeleerlingen? De sessie zal diverse praktische voorbeelden omvatten om deze strategieën te verduidelijken. 

De sessie "Wijze Lessen voor didactische toetsing" door Dominique Sluijsmans biedt een waardevolle kennismaking met de bouwstenen van het boek Wijze Lessen, gericht op het effectief inzetten van toetsing als leerinstrument. In deze sessie worden drie cruciale bouwstenen uitgelicht: Toetsing als leerstrategie, Feedback die aan het denken zeten Achterhalen van begrip. Sluijsmans zal bespreken hoe deze elementen samenkomen om het leren van leerlingen te versterken en hoe leerkrachten toetsen kunnen gebruiken als integraal onderdeel van hun didactiek. De nadruk ligt op het geven van feedback die de leerling verder helpt in het denkproces en het beter begrijpen van hun leerbehoeften. Deze sessie is speciaal bedoeld voor leerkrachten die willen ontdekken hoe toetsing niet alleen een evaluatiemiddel kan zijn, maar ook een krachtig hulpmiddel om leerlingen te ondersteunen in hun leerproces. 

Deze sessie is onderdeel van de inhoudelijke lijn Wijze Lessen, voor iedereen die nog niet bekend is met de bouwstenen uit het boek. 

In de sessie "Wijze lessen voor studeren met succes" bespreekt Tine Hoof hoe leerkrachten leerlingen kunnen helpen om betere studiegewoonten aan te leren. De focus ligt op het aanleren van strategieën die het studeren efficiënter en succesvoller maken, zodat leerlingen beter voorbereid zijn en hun leerprestaties kunnen verbeteren. Hoof zal wetenschappelijk onderbouwde methoden presenteren en praktische tips geven die direct toepasbaar zijn in de klas. Deze sessie biedt leerkrachten waardevolle inzichten in hoe zij hun leerlingen kunnen ondersteunen bij het ontwikkelen van duurzame studievaardigheden. 

Deze sessie is onderdeel van de inhoudelijke lijn Wijze Lessen, speciaal voor leerkrachten die willen kennismaken met de bouwstenen uit het boek.

De sessie "Wijze lessen voor zelftoetsing en gespreid leren in het basisonderwijs" door Gino Camp biedt leerkrachten inzicht in twee krachtige strategieën die het leren van leerlingen versterken: zelftoetsing en gespreid leren. Zelftoetsing helpt leerlingen om actief hun eigen kennis te controleren en beter inzicht te krijgen in hun leerproces, terwijl gespreid leren ervoor zorgt dat leerlingen de leerstof op lange termijn beter onthouden. Camp zal in deze sessie uitleggen hoe leerkrachten deze methoden kunnen integreren in hun dagelijkse praktijk, ondersteund door recente wetenschappelijke inzichten. Met concrete voorbeelden en praktische tips geeft deze sessie leerkrachten handvatten om hun leerlingen te helpen om meer grip te krijgen op hun leerproces en om effectiever te leren. Deze sessie is ideaal voor leerkrachten in het basisonderwijs die hun didactische aanpak willen verrijken met bewezen leerstrategieën. 

Deze sessie maakt deel uit van de inhoudelijke lijn Wijze Lessen, bedoeld voor leerkrachten die willen kennismaken met de ideeën en methoden uit het boek.

Het gebruik van EdTech (educatieve technologie) vindt meer en meer zijn weg naar de onderwijspraktijk. Zowel tijdens de instructie van leraren als bij het (zelfstandig) leren van leerlingen worden allerhande digitale applicaties ingezet om het leerproces te bevorderen. Maar hoe zet je technologie in zodat het bijdraagt tot het leren van leerlingen?    
   
In deze sessie bespreken we een paar belangrijke inzichten over omgaan met technologie in de klas en geven we een aantal concrete voorbeelden van EdTech als hefboom voor effectieve didactiek, gekoppeld aan een aantal bouwstenen. We baseren ons hiervoor op het boek ‘Wijze Lessen: Digitale Didactiek’.