Kennisrijk, kansrijk? 
Kleuters Leergierig Aan de Schoolstart

Dit project richt zich op het verbeteren van de leerprestaties en gelijke onderwijskansen in het kleuteronderwijs in Vlaanderen door de kenmerken en mogelijke effecten van een systematisch opgebouwd kennisrijk curriculum vanaf jonge leeftijd in kaart te brengen.  

De prestaties in taal en wiskunde in het Vlaams (basis-)onderwijs tonen al jaren een dalende trend, wat zorgwekkend is vermits goed kunnen lezen en rekenen essentieel zijn voor verdere persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke participatie. Leerachterstanden worden vaak al vroeg in de ontwikkeling gevormd, wat de noodzaak onderstreept om kleuters kwalitatief hoogstaand onderwijs te bieden.  

Onderzoek toont aan dat een systematische opbouw van een kennisbasis over een langere periode positieve effecten heeft op taalontwikkeling, rekenvaardigheden en sociaal-emotionele vaardigheden. Kwaliteitsvol kleuteronderwijs en gerichte curriculuminterventies kunnen daarom bijdragen aan het verkleinen van verschillen tussen kinderen met diverse sociaal-economische achtergronden.  

In dit project worden de curriculumkenmerken, effecten en implementatievoorwaarden op de leeruitkomsten en onderwijskansen op verschillende niveaus (supra, macro, meso, micro en nano) onderzocht. Internationale expertise rond kennisopbouw, kleuters en curricula wordt zowel inhoudelijk als methodologisch in één ambitieus project gecombineerd. Vermits diepgaande inzichten over kennisrijke kleutercurricula voornamelijk buiten de Vlaamse context opgebouwd en bestudeerd zijn, wordt een internationale samenwerking met Universiteit Utrecht en Queens University Belfast aangeknoopt. De centrale onderzoeksvragen zijn: 

• Welke impact heeft curriculum op de leeruitkomsten van leerlingen in het basisonderwijs? 
• Welke curriculumkenmerken hangen het sterkst samen met een positieve impact op leeruitkomsten en gelijke onderwijskansen? 
• Welke implementatievoorwaarden kunnen we onderscheiden op de verschillende curriculaire niveaus? 
• Welke randvoorwaarden faciliteren de effectieve implementatie van een kennisrijk kleutercurriculum (op alle niveaus uitgezonderd supra)? 
• Hoe kunnen de randvoorwaarden die de effectieve implementatie van een kennisrijk kleutercurriculum faciliteren (op alle niveaus uitgezonderd supra) inhoudelijk en structureel vormgegeven worden binnen de Vlaamse onderwijscontext? 

De uitvoering van het onderzoeksproject is opgedeeld in drie luiken.  

Het eerste luik omvat een systematische review van de bestaande literatuur om wetenschappelijke inzichten te verzamelen over het effectieve ontwerp en implementatie van curricula die leeruitkomsten versterken. Daarnaast wordt een systematische review uitgevoerd om empirische evidentie te verzamelen over kenmerken en effecten van kennisrijke (kleuter)curricula.  

Het tweede luik identificeert de randvoorwaarden voor een succesvolle opmaak en implementatie van kennisrijke kleutercurricula in vergelijkbare onderwijssystemen. Drie internationale cases van succesvolle implementatie van kennisrijke kleutercurricula worden op verschillende curriculaire niveaus diepgaand geanalyseerd via diepte-interviews, vergelijkende documentanalyse, focusgroepsgesprekken en klasobservaties.  

In het derde luik worden de bevindingen uit de eerste twee luiken getoetst en aangepast aan de Vlaamse onderwijscontext. Dit doen we door focusgroepen met relevante stakeholders op verschillende niveaus (macro, meso, micro en nano) te organiseren en concrete aanbevelingen en beleidsrichtlijnen te ontwikkelen. De resultaten zullen beleidsmakers en curriculumontwerpers helpen om gerichte keuzes te maken bij het ontwerpen en implementeren van curricula. Daarnaast zal het project concrete handvatten bieden voor leraren en scholen om een kennisrijk curriculum op een effectieve wijze te integreren.