Actualisering referentiebudgetten
2024
Van tot
Referentiebudgetten zijn geprijsde korven van goederen en diensten die illustreren welk minimumbedrag een gezin nodig heeft om alle essentiële uitgaven te bekostigen en volwaardig te kunnen participeren in de samenleving. Voorbeelden van dergelijke korven zijn voeding, kleding, huisvesting en ontspanning. Een regelmatige herziening van de referentiebudgetten is noodzakelijk om op een correcte manier het minimaal noodzakelijk inkomen voor een menswaardig leven te blijven weerspiegelen. Wat een aantal jaar geleden als noodzakelijk werd beschouwd, bijvoorbeeld een fototoestel, kan vandaag verouderd zijn, terwijl nieuwe noden, zoals voldoende toegang tot digitale communicatiemiddelen, inmiddels onmisbaar zijn geworden.
Up-to-date cijfers: inhoudelijke actualisatie en regelmatige indexering
Om ervoor te zorgen dat referentiebudgetten up to date en bruikbaar blijven, worden deze budgetten regelmatig aangepast.
Halfjaarlijkse indexatie
Sinds 2023 worden de referentiebudgetten regelmatig aangepast op basis van prijsontwikkelingen. In samenwerking met STATBEL worden de prijzen van goederen en diensten twee keer per jaar geüpdatet aan de hand van gemiddelde kwartaalsubindices van de consumptieprijsindex. Dit zorgt ervoor dat grote prijswijzigingen relatief snel worden verwerkt in de referentiebudgetten.
Inhoudelijke actualisatie
Naast de prijsaanpassing moet ook de inhoud van de korven regelmatig worden herzien. Die aanpassing noemen wij ook de 'uprate' van de referentiebudgetten. Veranderende sociale normen, nieuwe producten en diensten, en technologische ontwikkelingen beïnvloeden sociale noden. Daarom moeten referentiebudgetten tijdig worden aangepast. Daarbij nemen we de volledige inhoud onder de loep zodat we overbodige itemskunnen schrappen en nieuwe noden kunnen toevoegen. Volgens Europese experts is een vijfjaarlijkse uprate ideaal om de samenstelling van de korven te herzien (Storms, Goedemé, Van den Bosch, Penne et al., 2014).
Actualisatie 2024: herziening van de korven
De Belgische referentiebudgetten werden ontwikkeld en worden vijfjaarlijks herzien met een mixed-method benadering als uitgangspunt. Daarbij wordt gebruikgemaakt van vijf complementerende informatiebronnen: officiële richtlijnen en regelgeving, wetenschappelijke literatuur, expertenadvies, surveygegevens en inzichten uit focusgroepen. Deze combinatie van wetenschappelijke en ervaringskennis vormt de basis om onderbouwd te bepalen welke goederen en diensten gezinnen in België minimaal nodig hebben, in welke hoeveelheid en frequentie, en tegen welke prijs, om menswaardig te leven en volwaardig aan de samenleving deel te nemen. Na de uiteindelijke beslissingen over de nodige aanpassingen werden prijzen genoteerd in de periode mei-juni 2024.
Indexering 2025
Voor het gebruik van referentiebudgetten in hulpverlening, onderzoek en beleid is het belangrijk dat de gehanteerde budgetten niet enkel veranderende maatschappelijke normen en wetenschappelijke inzichten weergeven, maar ook de actuele prijsevoluties volgen. Daarom worden de vernieuwde referentiebudgetten voor 2024 in de loop van 2025 geactualiseerd op basis van deelindices van de consumptieprijsindex. Voor een aantal publieke goederen en diensten, zoals remgelden in de gezondheidszorg en openbaar vervoer, worden de officiële tarieven gehanteerd.
Voor de inhoudelijke actualisatie werkten we samen met collega’s van de onderzoeksgroep ESPRIst van de Universiteit van Luik.
Bérénice Storms
Coördinator van de onderzoekslijn referentiebudgetten en ervaren onderzoeker. Gelooft dat armoede voorkomen minder kost en veel meer opbrengt dan armoede bestrijden.
Marieke Frederickx
Ervaren onderzoeker met interesse in menswaardig inkomen en doeltreffend sociaal beleid. Doctoreert aan de UAntwerpen. Streeft naar het vertalen van onderzoeksresultaten naar een beleid dat een verschil maakt.
Ilse Cornelis
Ervaren onderzoeker met interesse in menswaardig inkomen en financieel welzijn. Zet zich in voor financiële redzaamheid en evidencebased hulpverlening.
Leen Van Thielen
Ervaren onderzoeker met interesse in armoedebestrijding en gelijke kansen. Zet zich liefst achter de schermen in om van elk project een succes te maken.
Daan Deferm
Onderzoeker met interesse in armoedebestrijding, menswaardige inkomens en sociale inclusie.
Tess Penne
Ervaren onderzoeker met interesse in armoedebestrijding en effectief sociaal beleid. Zet zich in voor de vertaling van onderzoek naar praktijkwerkers en beleidsmakers.
Tim Goedemé
Verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding en het onderzoek van het expertisecentrum. Coördinator van de onderzoekslijn armoede. Zet zich in voor armoedebestrijding, effectief sociaal beleid en een meer rechtvaardige sociaalecologische transitie.
Heleen Delanghe
Heleen studeerde sociologie aan de Universiteit Antwerpen. Ze focust zich op referentiebudgetten, minimuminkomensbescherming en sociaal beleid.
Quinten Cockaert
Softwareontwikkelaar die onderzoeksresultaten valoriseert naar praktische tools en webapplicaties, met aandacht voor betrouwbaarheid, schaalbaarheid en gebruiksgemak. Leeft en ademt IT.