Buurtgerichte Zorg

Droom  

Goede zorg dichtbij de mensen brengen door contexten en structuren te creëren waarin gemeenschapsgerichte initiatieven ertoe leiden dat mensen zich ondersteund voelen en hierdoor hun zelfredzaamheid vergroten. Dit is in een zin samengevat wat werd beoogd met het project ‘Buurtgerichte zorg’ van het Streekplatform Kempen. 

Meer dan een jaar gingen buurtbewoners, vrijwilligers en professionelen in Balen en Ravels aan de slag om hun leefomgeving te verbeteren. Ze trokken ook welzijns- en zorgverstrekkers uit andere Kempense gemeenten mee in bad om samen, al doende, te leren hoe ‘vermaatschappelijking van de zorg’ concreet kan vormkrijgen. 

In de twee buurten werd ingezet op:  

• preventieve acties, waaronder het tegengaan van onderbescherming. 
• de optimale afstemming van doelgerichte zorg en ondersteuning op de behoeften en vraag van burgers die zich in een kwetsbare situatie bevinden.  
• een buurtgerichte aanpak in buurten die meer aandacht verdienen omwille van een grote ruimtelijke concentratie van sociale, economische en ecologische problemen. 

Participatie 

Participatie is een sleutelbegrip in het project. Om de leefomstandigheden in een specifieke wijk te verbeteren, zijn acties op verschillende beleidsdomeinen noodzakelijk. De regierol lag gedurende de ganse looptijd bij het lokale bestuur, en blijft er ook na afloop liggen. 

Een eerste belangrijke partner betreft de buurtbewoners zelf. Net zoals dat geldt voor een armoedebestrijdingsbeleid, zijn maatregelen om sociale cohesie te versterken en zelfredzaamheid te vergroten namelijk pas effectief in zoverre ze genomen worden samen met de betrokken buurtbewoners. Vanuit hun ervaringen en behoeftes zijn zij het best geplaatst om aan te geven wat voor hen een onmiddellijk voelbaar verschil zou geven en welke maatregelen aanvaardbaar en haalbaar zijn. 

Andere relevante partners zijn de zorg- en welzijnsactoren die actief zijn in de buurt. Zij kennen de buurt en de bewoners en werden in het project uitgedaagd om hun dienst- en hulpverlening zodanig op te zetten dat ze tegemoetkomt aan de noden in de buurt. 

Buurtanalyse  

De leefbaarheid van de buurt, de zorgnoden van de bewoners, de aard en de omvang van het bestaande zorgaanbod in de buurt werden via verschillende kanalen in kaart gebracht: 

• We deden een beroep op de administratieve data van de gemeente en het OCMW en op de gemeentelijke statistieken van de provincie en het Intermutualistisch Agentschap. 
• We vroegen bij de hulp- en zorgverstrekkers van partnerorganisaties eigen data op over het aantal uitgeputte rechten en de aard en het aantal verleende diensten in de buurt. 
• We klopten aan bij alle buurtbewoners van 16 jaar of ouder voor een (schriftelijke of mondelinge) bevraging over de tevredenheid over het leven in de buurt, het gebruikmaken van zorg- en hulpverleningsdiensten en de financiële redzaamheid van de buurtbewoners. 
• We vergeleken de resultaten van de bevraging met de gemeentemonitor en de vragenlijst naar de inkomens- en leefomstandigheden van de Belgische gezinnen.  
• We organiseerden in elke buurt een focusgroep met bewoners en een focusgroep met zorgverleners. Hier bespraken we de resultaten van de bevraging en peilden we naar welke kleine en grote ingrepen een voelbaar verschil kunnen maken. 

Actietraject 

Het actietraject moest ervoor zorgen dat de buurt en haar bewoners zo optimaal als mogelijk worden ondersteund. Daarom werden alle stakeholders betrokken doorheen het ganse proces. Buurtbewoners, vrijwilligers, welzijns-, hulp- en zorgverleners zaten op regelmatige tijdstippen samen om quick wins en langetermijndoelen te bepalen, acties te ontwerpen, en deze ook uit te voeren en te evalueren. 

Waarom zetten we zo breed in? Omdat het project structuren en contexten wilde creëren waarin buurtbewoners zich ondersteund voelen, die op hun beurt een positief effect zullen hebben op de zelfredzaamheid. Om dat te realiseren, is het belangrijk dat alle actoren die actief zijn in de buurt elkaar kennen en actief samenwerken.