Nadenken over werk

Dit is heel persoonlijk. Er is een verschil tussen nadenken over werk en terugkeren naar werk.

Nadenken over werk wil bijvoorbeeld zeggen dat:

• je je afvraagt wie jou toestemming moet geven om terug te keren naar werk.
• je je afvraagt wat je rechten en plichten zijn.
• je nadenkt welke klachten voor jou moeten verbeteren voor je terug wil werken.
• je nadenkt wat jou kan helpen om met bepaalde klachten toch terug te werken.
• je nadenkt wat je nog wil en kan doen.

💡Tip: blijf niet zitten met je bedenkingen over werk en durf ze te verwoorden. Zo geef je aan wat je bezorgdheden zijn, wat je wil en hoe je naasten kijken naar terugkeer naar werk.

💪Hefboom: er is heel wat voorbereidend werk dat je kan doen. Onderzoek toont dat het belangrijk is om ‘werk’ vroeg in het revalidatieproces te bespreken. Het is dus nooit te vroeg om bijvoorbeeld informatie te verzamelen over de arbeidsmarkt of om opleidingsmogelijkheden bekijken. Dit kan je helpen om een haalbare planning op te maken. Het kan jou rust geven of je kan je werkomgeving inlichten. Het kan ook zijn dat het thema 'werk' voor jou pas later aan bod komt. Je kan het 'werk' dan gewoon nog even laat rusten.

🤝Samen: zoek samen met je behandelend arts/team

• naar mogelijkheden en beperkingen in jouw functioneren.
• naar aanpassingen en nieuwe mogelijkheden.

⚠️Let op:  nadenken over werk wil niet zeggen dat je behandelteam verwacht dat je werk snel hervat. Het wil wel zeggen dat vragen rond werk(hervatting) een plaats krijgen en je hierover informatie krijgt. Concreet kan je samen nadenken over:

• hoe sta je tegenover werk? Welk belang hecht je aan werk, hoe/wanneer zie je jezelf terugkeren naar de werkvloer, hoe haalbaar schat je dat in, hoeveel vertrouwen heb je dat het zal lukken?
• welke rol heeft werk voor jou? Werk je om een inkomen te hebben, geeft werk jou structuur en/of betekenis, voel je je verbonden met je werk?
• welke werkervaring heb je? Wat is jouw functie, welke eisen stelt die functie?

💁Meer weten?  
Lees het advies van de commissie Diversiteit uit 2020: Re-integratie arbeidsongeschiktheid met RIZIV-uitkering

Zeker.

De behandelend arts kan je neuroloog of revalidatiearts zijn, maar het kan ook je huisarts zijn.

Ook het behandelteam, de therapeut(en), kunnen je helpen. Zij hebben een gedetailleerd beeld van je functioneren, je mogelijkheden en je aandachtspunten, zeker als je al geruime tijd therapie volgt.

Wat doet de behandelend arts voor jou?

• De arts schrijft je arbeidsongeschiktheid voor.
• De arts geeft informatie over (de impact van) je hersenletsel.
• De arts geeft in een medisch verslag een re-integratieadvies.
  • Dit advies kan je werkomgeving helpen
    • om in te schatten of je kan terugkeren naar je vroegere werk of
    • om te kijken welke ondersteuning je nodig  hebt. Zo kan het behandelteam hulpmiddelen adviseren die je moeilijkheden verminderen. Ze kunnen ook fysieke of cognitieve aanpassingen aan de werkomgeving voorstellen om de slaagkans van je terugkeer naar werk te verhogen.

Ja.

Naasten (zoals je partner, je familie, je vrienden of je buren) zijn sterk betrokken bij je situatie en je vertrouwt hen. Zij kennen je situatie vaak goed en ervaren zelf wat werkt en niet werkt.

🤝Samen: Je kan samen met hen nadenken over hoe je je thuissituatie kan aanpassen als je terugkeert naar je werk.

• Zo kunnen jullie bijvoorbeeld afspraken maken dat je op werkdagen niets in het huishouden moet doen en in het weekend wel helpt.
• Het kan waardevol zijn dat naasten aansluiten bij een overleg met je behandelend arts, een therapeut en/of met je werkomgeving. Zij weten hoe je thuis functioneert en kunnen mee zoeken naar oplossingen en afspraken die jou helpen op de werkvloer.

🚧Uitdaging: we weten uit onderzoek dat de kans op vroegtijdige uitval hoog is als je het werk hervat na een hersenletsel.

💪Hefboom: je naasten kunnen daarom mee bewaken of het goed met je blijft gaan. Het kan dat je jezelf over- of onderbelast. 

• Overbelasten wil zeggen dat je voor jezelf de lat te hoog legt of dat je werkgever te veel van je verwacht. Je moet bijvoorbeeld te veel taken opnemen in een te drukke omgeving.
• Onderbelasten wil zeggen dat je voor jezelf te voorzichtig bent of dat je werkgever te weinig van je verwacht. Je mag bijvoorbeeld alleen maar routinetaken doen.

Best wel.

• De gesprekken die je voert met (arbeids)artsen, je werkgever, je leidinggevende,... kunnen vragen en onzekerheden opleveren.
• Dit is normaal omdat werk voor jou belangrijk is en het vaak afwachten is hoe zo’n gesprek zal verlopen.
• De voorbereiding helpt ook om stil te staan bij wat je nodig hebt om succesvol te kunnen terugkeren naar de werkvloer.

Wat is het doel van het gesprek? Wie is betrokken? Welke rol heeft die persoon? Wat je wil zeggen en welke vragen je hebt?

• Probeer voor jezelf de rol van alle betrokkenen helder te krijgen:
  • welke rol heeft je werkgever, de arbeidsarts en de adviserend arts van het ziekenfonds?
  • 🤝samen: bespreek vooraf met je behandelend arts welke informatie je met wie deelt.
• Noteer waar je over wil praten en welke vragen je hebt:
  • Schrijf op voorhand op wat je belangrijk vindt om tijdens het gesprek te zeggen.
  • Dit geeft houvast.
  • Zo ben je zeker dat op het moment zelf ook alles wat jij belangrijk vindt echt aan bod komt.
  • 🤝Samen: je kan dit voorbereiden met een zorgprofessional. Als je arbeidsgerichte revalidatie volgt, dan kan een re-integratiecoach je ondersteunen.
• Bedenk vooraf welke informatie je wil delen over het leven met een hersenletsel.
  • Overweeg om ook de onzichtbare gevolgen, zoals vermoeidheid en overprikkelbaarheid, te benoemen.
  • Het is goed om te zeggen wat jou helpt om met deze onzichtbare gevolgen om te gaan.
  • Zo kan een beperkt aantal uren werken per week, een langere pauze of het dragen van een hoofdtelefoon je helpen om je beter te kunnen concentreren op de werkvloer.
  • Met deze informatie kunnen je werkgever en arbeidsarts (of preventieadviseur-arbeidsarts) aan de slag.

💁Meer weten? Bekijk hoe je je belastbaarheid (vermoeidheid) in balans kan brengen

• Neem iemand mee naar het gesprek.
  • 🤝Samen: neem een vertrouwenspersoon mee.
  • Dit is liefst iemand die kennis heeft van de gevolgen van leven en werken met hersenletsel.
  • Bespreek van tevoren samen wat jouw vragen zijn.
• Maak notities tijdens het gesprek.
  • Laat diegene die met je meegaat notities maken tijdens het gesprek.
  • Je kan ook vragen of je het gesprek mag opnemen. Zo kan je het later opnieuw beluisteren en dan notities maken.
• Geef tijdens het gesprek een realistisch beeld van jouw situatie.
  • Vertel wat je kan: wat zijn jouw mogelijkheden en wensen?
  • Vertel wat je niet kan: wat kost jou veel energie? Waar heb je ondersteuning bij nodig?
  • Maak met concrete voorbeelden de gevolgen van je hersenletsel duidelijk.
• Stel bijvragen.
  • Als het niet helemaal duidelijk is, vraag dan door tot je een antwoord hebt waar je mee verder kan.
  • Als het niet helemaal duidelijk is wat er gaat gebeuren of wanneer je een reactie of een beslissing kan verwachten, vraag er dan direct naar.
  • Zeg ook als je je ergens niet goed bij voelt.
• Vraag om een verslag.
  • Zo’n verslag geeft je een goed beeld van hoe de situatie nu is en welke afspraken jullie maakten.
• Vraag om een vervolgafspraak.
  • Als je werkgever niet vertrouwd is met een hersenletsel kan zo’n vervolgafspraak nuttig zijn.
  • Het geeft je werkgever, de arbeidsarts en jezelf tijd om na te denken over je werksituatie en je mogelijkheden op de werkvloer.
• Vraag om contactgegevens van de (preventieadviseur-)arbeidsarts.

💡Tip: een gesprek is een momentopname.

• De situatie kan veranderen of zaken kunnen op de werkvloer anders uitdraaien dan jullie het bedacht hebben.
• Vraag om een contactpersoon en noteer de gegevens (naam, e-mail, telefoonnummer).

Je behandelend arts kies je zelf. Het is je huisarts, je neuroloog, je revalidatie-arts of een andere arts-specialist.

• De behandelend arts onderzoekt je, behandelt je en volgt (de gevolgen van) je hersenletsel op.
• Deze arts schrijft een medisch getuigschrift of attest voor arbeidsongeschiktheid. Dit attest geeft je niet automatisch recht op een vervangingsinkomen.

De adviserend arts van het ziekenfonds oordeelt over je arbeidsongeschiktheid. Deze arts adviseert en informeert je over je werkhervatting.

• Als je adviserend arts oordeelt dat je arbeidsongeschikt bent, dan heeft je werkgever het recht om je arbeidsongeschiktheid te laten onderzoeken door een controlearts.

De controlearts gaat na of je werkelijk arbeidsongeschikt bent.

• De controlearts kan je gedurende de hele periode van arbeidsongeschiktheid controleren.
• Deze arts is niet betrokken in het re-integratietraject.
  • Als de controlearts oordeelt dat je afwezigheid niet gerechtvaardigd is, dan stemt die dat af met je behandelend arts .
• 💡Tip: Als je niet akkoord gaat met de beslissing, dan moet je een arbitrage- of beroepsprocedure opstarten.
• 💁Meer weten? Bekijk de informatie van de Vlaamse overheid over een negatief oordeel controlearts

Het is moeilijk om hier een exact cijfer op te kleven.

Het is een persoonlijke keuze, geen verplichting, en hangt af van

• de relatie die je met je werkgever hebt
• en waar je jezelf goed bij voelt.

Je kan contact nemen op belangrijke schakelmomenten:

• Tijdens je herstelproces (als je bv. verhuist van  het ziekenhuis naar een revalidatiecentrum), kan je je werkgever informeren over het verloop van je herstelproces.
  • Zo kan je je werkgever informeren over de inhoud van je therapie, de verbeteringen in je functioneren of de moeilijkheden die je nog ervaart.
  • Je werkgever krijgt dan een beter zicht op hoe het met je gaat en wanneer je eventueel kan terugkeren naar de werkvloer.
• Verder in het revalidatieproces kan je de werkgever informeren over de duur van je afwezigheid en de mate van arbeids(on)geschiktheid, de mogelijkheden om het werk terug op te pakken en de mogelijkheden voor extra ondersteuning.

🤝Samen met de werkgever kan je kijken wat de mogelijkheden zijn naar taakaanpassingen, rolaanpassingen, premies,...?

• In welke mate kunnen taken en rollen vervangen of verschoven worden? o Is aangepast werk mogelijk?
• Zo ja, welke afspraken maken jullie hierrond best?
• Welke procedures zijn er om het aangepaste werk te concretiseren en hoe staan je collega’s tegenover aangepast werk?

💡Tip: de kans is groot dat je werkgever niet vertrouwd is met (de gevolgen van) een hersenletsel.

💁Meer weten? Bekijk de informatie van het Vlaams patiëntenplatform over aan de slag met een chronische aandoening

Een goede communicatie onderhouden is belangrijk, zeker als je op termijn bij je werkgever wil terugkeren.

• Afhankelijk van de grootte van het bedrijf waar je werkte, kan je 'werkgever' breed begrijpen: je directeur, iemand van de personeelsdienst en/of je leidinggevende.
• Het is belangrijk hier bewust aandacht voor te hebben. Je kan er voor kiezen om het contact kort te houden.
• In de beginfase kan het dat je naasten dit overnemen. Zij kunnen je werkgever op de hoogte houden hoe het met je gaat.

💪Hefboom: door contact te houden

• ervaar je wat de houding van je werkgever is tegenover terugkeer naar werk.
• maak je onzichtbare gevolgen meer zichtbaar.
• help je je werkgever om je beter te kunnen begrijpen en/of ondersteunen.

Hier kan je niet zwart-wit op antwoorden.

Terugkeren naar werk hangt af van veel factoren, zoals:

• de ernst van je hersenletsel: heb je een licht of ernstig hersenletsel?
  • Bij een licht hersenletsel verblijf je vaak kort in het ziekenhuis.
  • Bij een matig tot ernstig hersenletsel verblijf je langer in een ziekenhuis of revalidatiecentrum.
  • Iedereen, ook personen met een licht hersenletsel, kan nood hebben aan ondersteuning bij terugkeer naar werk.
• het werk dat je voor het hersenletsel uitvoerde de verwachtingen/eisen waaraan je moet voldoen.
• wat je werk voor jou betekent.
• hoe jij in het leven staat: wat is jouw persoonlijkheid, hoe is je gezinssituatie, wat is voor jou de juiste balans tussen je werk en je privé?

🤝Samen: bespreek samen met je behandelend arts/team mogelijkheden en beperkingen in jouw functioneren aanpassingen en nieuwe mogelijkheden.

⚠️Let op: hou er wel rekening mee dat je behandelend arts/team een langere periode arbeidsongeschiktheid kan adviseren.

Afhankelijk van je hersteltraject, kan je arts je meer/minder informatie geven.

1. Als je arbeidsgerichte revalidatie volgt, dan is er informatie beschikbaar over je werkdoelwit:

• Jij: wat zijn je mogelijkheden en waar wil je naartoe?
• Je werk:
  • Welke eisen stelt dat werk?
  • In welke omstandigheden kan je dat werk uitvoeren?
• Het vergelijken van je mogelijkheden met de taakeisen van je werk en je werkomgeving kan waardevol zijn om mee te nemen in het overleg met de preventieadviseur-arbeidsarts.

2. Als je geen arbeidsgerichte revalidatie volgt, dan is er minder informatie beschikbaar over je werkdoelwit.

• Jij: wat zijn je mogelijkheden en waar wil je naartoe?
• Je werk: de informatie die je hebt, kan jij aan de behandelend arts geven. Het is informatie over je dagelijks reilen en zeilen op de werkvloer. Jij bent daarin ervaringsdeskundige.

🤝Samen: het behandelteam kan samen met jou zoeken naar de passende professional om je verder te helpen.

💡Tip 1. Bewaar alle informatie bij elkaar in een fysieke map of in een map op je computer.

Je hebt het later misschien nog nodig. Soms moet je op een website een formulier invullen. Als je hiermee klaar bent, dan kan je dit ingevulde formulier downloaden en uitprinten of bewaren.

💡Tip 2. Oefen een gestructureerd thuisprogramma in.

Stel een gestructureerd programma op dat overeenstemt met een werkweek. Pas dit programma toe vooraleer je start met werken.

Enkele voorbeelden:

• sta op op het uur dat je moet opstaan om te werken.
• voer taken uit die overeenkomen met je werk. probeer je woon-werkverkeer uit.
• voer taken uit die je helpen om je concentratie, je geheugen, het nemen van beslissingen, ... te oefenen.
• voer aanpassingen thuis al door, bv. schakel extra hulp in zodat je kan rusten.

💡Tip 3. Denk na welke informatie je wil delen met je werkomgeving

Je ben niet verplicht om te zeggen dat je een hersenletsel hebt en wat de gevolgen daarvan zijn. Informatie delen kan wel zorgen voor meer begrip. Het is een persoonlijke keuze. Maak afspraken met je omgeving welke zaken je kunnen helpen bij het werk. Enkele voorbeelden:

• Plan belangrijke afspraken aan het begin van je werkdag.
• Spreek concrete signalen af om moeilijkheden snel bespreekbaar te maken. Zo voorkom je ergernis bij jezelf en bij de anderen.
• Spreek af wat voor jou stressvolle situaties zijn en wat je daarin kan helpen.
• Vermijd overuren, veranderingen in ploegendienst en nieuwe verantwoordelijkheden tot je je hier klaar voor voelt.
• Maak duidelijk aan je collega’s en/of leidinggevende hoe zij kunnen merken dat het moeilijker met je gaat.
• Spreek concrete signalen af om moeilijkheden snel bespreekbaar te maken. Zo kan je als je communicatiemoeilijkheden hebt, afspreken om een pen voor je gezicht te houden als je de uitleg niet meer kan volgen. Zo voorkom je ergernis bij jezelf, maar ook bij je collega’s of je leidinggevende.

💁Meer weten?
Bekijk de Nederlandse informatiefolders over 'niet pluis'-signalen

Dat mag, maar dat moet niet.

• Als je je niet klaar voelt om terug te werken of je erg twijfelt of dit wel of niet mogelijk is in de toekomst, mag je die bezorgdheden delen.
• Het kan dat je nog niet aan werk denkt of jezelf niet meer ziet werken na het hersenletsel.

🤝Samen: het is nooit te vroeg om het 'werk' te bespreken met je behandelend arts/team.

• Onderzoek toont aan dat het belangrijk is om ‘werk’ vroeg in het revalidatieproces te bespreken.
• Dit wil niet zeggen dat het behandelteam verwacht dat je het werk snel hervat.
• Het wil ook niet zeggen dat terug werken op dat moment al mogelijk is.
• Dit wil wel zeggen dat je bedenkingen rond werk(hervatting) een plaats krijgen en je als persoon hierover voldoende informatie krijgt.
• Samen kan je bespreken wat aandachtspunten zijn als je terug werkt, hoe je moeilijkheden kan aanpakken en welke ondersteuning mogelijk is.

Of je met een hersenletsel terug aan het werk kan, hangt af van veel factoren, zoals:

• de ernst van het hersenletsel,
• de gevolgen van het hersenletsel,
• de betekenis van die gevolgen voor jouw functioneren,
• de betekenis van werk voor jou,
• de verwachtingen of eisen van je werk of de openheid van je werkgever om terug te keren naar de werkvloer.

(Terug) werken kan een doel zijn binnen je revalidatie.

🤝Samen: bespreek dit met je behandelend team en/of therapeut.

🚧Uitdaging: (terug) werken na een hersenletsel heeft verschillende uitdagingen:

• je moet zelf leren omgaan met je veranderingen. Zo kan iets wat vroeger vlot ging, nu meer tijd vragen.
• ook je werkomgeving, zoals je collega's, moeten leren omgaan met de veranderingen. Zo kan het dat ze je meer rust moeten gunnen of je minder taken moeten geven.

💪Hefboom: er zijn verschillende personen die je kunnen ondersteunen, zoals een jobcoach.

💁Meer weten?
Lees dit artikel uit 2012 over Niet-aangeboren hersenletsel en arbeidsparticipatie

Er is geen pasklaar antwoord op deze vraag en het antwoord is voor iedereen verschillend.

De duur van je afwezigheid en het moment waarop je terug kan werken hangt af van veel factoren.

Denk bijvoorbeeld aan:

• de ernst van je hersenletsel: dit kan verschillen van mild tot zeer ernstig.
• de gevolgen van je hersenletsel.
• hoe die gevolgen een impact hebben op de werkvloer: wat verwachten ze van jou? Wat zijn de taakeisen?
  • Heb je vooral lichamelijke uitdagingen? Kan je bijvoorbeeld moeilijk lang rechtop staan? Kan je moeilijk met twee handen werken?
  • Heb je vooral cognitieve uitdagingen? Kan je bijvoorbeeld moeilijk tegen achtergrondlawaai? Kan je moeilijk taken onthouden?
  • Heb je vooral emotionele uitdagingen? Begin je bijvoorbeeld makkelijk te huilen? Ben je bang om iets fout te doen?
• de tijdsinvestering die je revalidatie vraagt en of je dit kan combineren met terug werken
• de mogelijkheden om je werk aan te passen bij je eigen werkgever of bij een nieuwe werkgever, bijvoorbeeld kan je het achtergrondlawaai wegfilteren?
• de verplaatsing naar en van je werk: kan je dit zelfstandig of moet je hiervoor een andere oplossing zoeken?

💪Hefboom: een revalidatie die focust op de uitdagingen die je hebt op de werkvloer (dit heet 'arbeidsgerichte revalidatie') kan een belangrijke stap zijn voor je terug werkt.

🚧Uitdaging: terugkeren naar werk is maatwerk en vergt tijd, energie en inspanning. Er bestaat geen kant-en-klare oplossing. Vaak bouw je je terugkeer rustig op: je start met enkele uren en als dat goed loopt, neem je meer werkuren op.

Er zijn geen Belgische cijfers over terugkeer naar werk na een hersenletsel.

• Ze verwijzen vaak naar een Nederlands onderzoek, waar vier op de tien mensen met een hersenletsel (terug) werken twee jaar na het hersenletsel.
• Andere studies geven verschillende percentages voor terugkeer naar werk na een hersenletsel. 🔀Hiervoor zijn verschillende redenen:
  • is het onderzoek gebeurd bij personen met een licht of een ernstig hersenletsel?
  • wat is de definitie van ‘terugkeer naar werk’? Voltijds of deeltijds?
  • hoeveel tijd na het hersenletsel kijken de onderzoekers of iemand terug aan het werk is?
  • in welk land doen ze het onderzoek? Elk land heeft een eigen wetgevend kader en andere mogelijkheden om terug te keren naar werk. Dit maakt het niet eenvoudig om cijfers te vergelijken.

💪Hefboom: terug aan het werk gaan betekent voor jou misschien dat je terug volwaardig deel uitmaakt van de maatschappij en dat je je betekenisvol voelt. Zo kan werk een onderdeel zijn van je herstel op voorwaarde dat je werk passend is en aansluit bij je mogelijkheden.

🤝Samen: zorgactor bespreek dit zeker met je behandelend team en/of therapeut.

💁Meer weten?

Lees dit artikel uit 2012 over Niet-aangeboren hersenletsel en arbeidsparticipatie

Werken neemt in onze Westerse maatschappij een centrale plaats in.

• Als we iemand ontmoeten, vragen we vaak welk werk iemand doet.
• Onderzoek toont aan dat niet (kunnen) werken samen gaat met een verminderde levenstevredenheid en minder hoge levenskwaliteit.
• Werken is dus belangrijk voor onze gezondheid en ons mentaal welbevinden.
• Terug kunnen werken betekent voor veel mensen de draad oppikken met het 'gewone' leven van voor het hersenletsel.
• Terug werken is daarom vaak een behandeldoel en een maatstaf voor herstel.

Wat werk voor jou betekent, blijft zeer persoonlijk. Via werk voel je je opnieuw nuttig, is je dag zinvol ingevuld, heeft je dag een duidelijke structuur, heb je meer sociale contacten, sta je financieel sterker, ... .

🚧Uitdaging: het is belangrijk dat je werk 'passend' is.

Elk hersenletsel is anders, de gevolgen zijn voor iedere persoon anders en elk werk is anders.

• Afhankelijk van de gevolgen van je hersenletsel, wat je zelf belangrijk vindt op de werkvloer en graag wil doen, kan passend werk er voor jou anders uitzien dan voor een andere persoon met een hersenletsel.

Hoe weet je algemeen of het werk voor jou passend is?

De taken die je moet doen en je werkomgeving sluiten aan bij:

• jouw mogelijkheden,
• wat jij belangrijk vindt,
• waar jij je goed bij voelt.

De taken die je moet doen zijn in evenwicht met wat je kan doen:

• Je kan de taken die ze van jou verwachten nauwkeurig en voldoende snel uitvoeren.
• Als je werktempo trager is, dan kan je dit compenseren met tewerkstellingsondersteunende maatregelen.
• Er is een evenwicht tussen je werk en andere dingen die je in je leven wil doen.
• Na je werkdag heb je bijvoorbeeld nog energie voor je gezin, je hobby of huishoudelijke taken.

• Deel je takenpakket op in soorten taakeisen: wat moet je doen?
  • lichamelijke taakeisen, bijvoorbeeld hoeveel uur moet je rechtstaand werken per dag?
  • emotionele taakeisen, bijvoorbeeld heb je vaak contact met klanten/patiënten/cliënten?
  • cognitieve taakeisen, bijvoorbeeld moet je zelf je werk regelen of wordt dit voor jou geregeld?
• Deel de werkomstandigheden op in: waar moet je het doen?
  • een fysieke werkomstandigheid, bijvoorbeeld een oneffen terrein.
  • een cognitieve werkomstandigheid, bijvoorbeeld veel achtergrondlawaai of drukte.
• Bekijk wat je zelf fysiek, emotioneel en cognitief aankan: wat kan je doen? Wat zijn je eigen vaardigheden?
  • je fysieke vaardigheden, bijvoorbeeld hoe goed kan je rechtstaand werken?
  • je emotionele vaardigheden, bijvoorbeeld hoe rustig kan je blijven bij 'lastige' klanten?
  • je cognitieve vaardigheden, bijvoorbeeld hoe snel ben je overprikkeld of hoe flexibel ben je?
• Vergelijk wat je waar moet doen met wat je kan doen. Als de twee in evenwicht zijn, dan is je werk voor jou passend.

🚧Uitdaging: overbelasting en onderbelasting kunnen zorgen voor een onevenwicht. Voor jou is het werk is dan niet (meer) passend.

• Overbelasting wil zeggen dat je werkgever te veel van je verwacht. Je moet bijvoorbeeld te veel taken opnemen in een te drukke omgeving.
• Onderbelasting wil zeggen dat je werkgever te weinig van je verwacht. Je mag bijvoorbeeld alleen maar routinetaken doen.

💪Hefboom: je kan je werk passend maken door 'wat je moet doen' of 'waar je het moet doen' aan te passen.

• Zo kan je bijvoorbeeld werken in een minder lawaaierige omgeving.
• Je kan ook kiezen voor een aparte, afgesloten werkruimte met weinig posters en een leeg bureau.

💪Hefboom: werken kan heel breed zijn: van betaald naar onbetaald werk en van enkele uren per week naar voltijds werk.

• 🤝Samen: je kan dan, afhankelijk wat je zelf wil, samen met je behandelteam of een bemiddelaar werk zoeken naar een zinvolle dagbesteding.

De gevolgen van een hersenletsel op de werkvloer verschillen afhankelijk van:

• de ernst, de locatie en de uitgebreidheid van het hersenletsel,
• jouw persoonlijke kenmerken,
• je taakeisen,
• je werkomgeving,
• je collega's,
• ... .

Enkele voorbeelden van veel voorkomende onzichtbare of minder zichtbare gevolgen van een hersenletsel op je werk:

• cognitieve gevolgen: je kan moeilijk iets onthouden, je kan je aandacht moeilijk bij de taak houden, je kan bepaalde handelingen niet meer vlot uitvoeren, je kan moeilijker spreken, het kost je meer tijd om taken uit te voeren, je kan moeilijker zien waar je bent, je kan moeilijker taken plannen en/of organiseren, je kan moeilijker problemen oplossen of je bent sneller (mentaal) moe.
• emotionele en gedragsmatige gevolgen: je bent veel minder geïnteresseerd in je werk, je neemt weinig initiatief, je bent sneller prikkelbaar, je stemming verandert snel, je bent plots boos en/of opvliegend, je bent minder geremd, je blijft eten/drinken/vertellen, je zoekt meer risico's op, je lijkt minder emotioneel, je lacht/huilt meer, je denkt vooral aan jezelf, je hebt een ander gevoel voor humor, je kan moeilijk relativeren of je beseft zelf moeilijk wat je wel of niet kan.

💡Tip: onthoud dat elk hersenletsel anders is, de gevolgen voor iedere persoon anders zijn en elk werk anders is. Al deze gevolgen gelden daarom niet voor jou.

Daarnaast kan je ook zichtbare gevolgen hebben van het hersenletsel. Voorbeelden zijn krachtverlies in je armen, coördinatiemoeilijkheden of verminderde mobiliteit.

💁Meer weten?

• Bekijk tips van een Nederlands revalidatiecentrum: tips over hersenletsel en werk
• Bekijk tips van de Nederlandse patiëntenvereniging: meer tips over hersenletsel en werk
• Bekijk informatie van de Nederlandse Hersenstichting: voorlichting over werken met hersenletsel
• Bekijk een artikel uit 2016 over werkhervatting na niet-aangeboren hersenletsel

Dit hangt af van verschillende factoren, zoals

• de ernst, de locatie en de uitgebreidheid van het hersenletsel,
• jouw persoonlijke kenmerken,
• je taakeisen,
• je werkomgeving,
• je collega's,
• ... .

Bij arbeidsgerichte revalidatie bekijkt en vergelijkt het behandelteam je (werk)mogelijkheden en je taakeisen:

• Welke (werk)mogelijkheden heb jij?
• Wat zijn voor jouw werk taken die je moet uitvoeren?
• Onder welke omstandigheden moet je die taken uitvoeren?
• Wat zijn de gezondheidsrisico's?

🤝Samen: met je behandelteam, je arbeidsarts en je naasten naasten vergelijken jullie je eigen mogelijkheden, je taakeisen en je werkomgeving. Jullie bekijken of het haalbaar is om het werk terug op te pakken, of er aanpassingen/ondersteuning nodig is, of je uitkijkt naar ander werk.

Dat hangt ervan af.

Een hersenletsel kan je functionele vaardigheden, zoals je rijvaardigheid, beïnvloeden.

• Na een hersenletsel mag je zes maanden geen motorrijtuig besturen. Je moet je rijbewijs inleveren bij je gemeentehuis.
• Na zes maanden is er een grondige evaluatie van je rijgeschiktheid nodig. 
  • Je kan je daarvoor zelf aanmelden bij het Centrum voor Rijgeschiktheid en Voertuigaanpassing (CARA). 
  • Je arts kan je ook bij CARA aanmelden.
  • De evaluatie betekent niet dat je een nieuw rijexamen moet afleggen.
  • Wat doet CARA?
    • Bij CARA gaat een multidisciplinair team gaat na of je medisch, psychologisch en praktisch rijgeschikt bent.
    • Als CARA je rijgeschikt vindt, dan krijg je van hen een rijgeschiktheidsattest.
    • CARA kan ook beslissen dat aanpassingen aan je voertuig nodig zijn.
    • CARA kan je ook beperkingen opleggen om je veilig in het verkeer te begeven.

Als je voor je werk een voertuig moet besturen (zoals een vrachtwagen, heftruck of bus), dan is het essentieel dat je hiervoor een medische toestemming krijgt van de arbeidsarts (of preventieadviseur-arbeidsarts).

Als je voor je vrije tijd of privé een voertuig uit groep 1 (rijbewijs AM, A1, A2, A, B, B+E en G) moet besturen, dan kan je behandelend arts je rijgeschikt verklaren aan de hand van een standaard formulier.

🚧Uitdaging: beoordelen of je rijgeschikt bent, is een evenwicht vinden tussen je recht, je wens om je zelfstandig te verplaatsen en de algemene verkeersveiligheid.

🚧Uitdaging: na een hersenletsel kan je epilepsie krijgen.

• Een epileptische aanval ontstaat door een plotse, tijdelijke verstoring van de elektrische prikkeloverdracht in je hersenen.
• Een epileptische aanval tijdens het besturen van een motorvoertuig kan ernstige gevolgen hebben voor jou en voor andere weggebruikers.
• Vanaf het moment dat je een epileptische aanval hebt gehad, mag je geen motorvoertuig meer besturen tot er een medische keuring is gebeurd.
  • Bij een eenmalige aanval, moet je minstens zes maanden aanvalsvrij zijn, voor je rijgeschikt kan zijn.
  • Bij twee of meer aanvallen binnen vijf jaar, moet je minstens één jaar aanvalsvrij zijn. Je bent dan rijgeschikt voor maximaal één jaar.

💁Meer weten?
Bekijk deze informatie van VDAB over rijgeschiktheid voor bezoldigd vervoer met rijbewijs A, B, C of D

Ja, dat kan.

Wat is een arbeidsbeperking?

Een arbeidsbeperking is een aandoening van mentale, psychische, lichamelijke of zintuigelijke aard, waardoor het moeilijk is om werk te vinden of om werk uit te voeren. Een hersenletsel kan een arbeidsbeperking zijn, maar de VDAB beslist over deze erkenning. Afhankelijk van de ernst van het hersenletsel en de gevolgen ervan op jouw functioneren op de werkvloer, kan het zinvol zijn om een erkenning van je arbeidsbeperking aan te vragen.

Wat is het voordeel van zo'n erkenning?

💰Ondersteuning: als je hersenletsel als arbeidsbeperking erkend wordt, dan heb je recht op tewerkstellingsondersteunende maatregelen.

• De meest gekende maatregel is Individueel Maatwerk (IMW), dit is de vroegere Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP). Het is een tegemoetkoming in je loonkost, omdat je bijvoorbeeld trager werkt of sneller hulp nodig hebt.
• Een aanpassing aan de werkpost of aan werkgereedschap is ook mogelijk.

Hoe vraag ik zo'n erkenning aan?

• Jouw behandelend arts vult hiervoor een formulier in dat je terugvindt op de website van de VDAB. Hierin staan vragen zoals 'welke problemen stellen zich bij het uitvoeren van werk?', 'kan je werk uitvoeren in het normaal economisch circuit?', 'hoe wordt de beperking gemeten?'.
• Met het antwoord op deze vragen schat het team tewerkstellingsondersteunende maatregelen van de VDAB in of je nood hebt aan maatregelen bij terugkeer naar werk.

🤝Samen: bespreek dit met je behandelend arts of contacteer een expert van VDAB dienst tewerkstellingsondersteunende maatregelen.

⚖️  Wetgeving: op 1 juli 2023 komt er, in de plaats van de VOP een nieuwe maatregel: individueel maatwerk. Vanaf 1 juli 2023 kan je deze nieuwe maatregel aanvragen.

💁Meer weten?

• Dit is het formulier dat je arts moet invullen: formulier voor arbeidsbeperking
• Bekijk informatie van VDAB over Individueel Maatwerk

Dat kan.

• Een persoonsvolgend budget is een budget op maat dat je van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) krijgt om je ondersteuning te betalen.
• Je kan dit budget gebruiken voor praktische hulp en/of ondersteuning bij dagelijks handelingen.
• Concreet kan je verzorger je naar je werk brengen of je op het werk ondersteunen om naar het toilet te gaan.

🤝Samen: bespreek dit samen met je werkgever.

⚠️ Let op: dit budget is niet bedoeld om in te zetten voor tewerkstellingsondersteunende maatregelen.

💁Meer weten?  
Bekijk de informatie van het VAPH over persoonlijke budgetten