HEALTHLI BUURTKOMPAS
Buurtgericht gezondheidsvaardigheden versterken
Van tot
Wat
Het project HealthLi Buurtkompas heeft een methodiek ontwikkeld om gezondheidsvaardigheden buurtgericht te versterken in een eerstelijnszone.
De naam HealthLi Buurtkompas verwijst naar Health Literacy wat staat voor gezondheidsvaardigheden. Dat zijn vaardigheden om gezondheidsinformatie te vinden, begrijpen, beoordelen en toe te passen in het eigen leven.
Eerstelijnszone?
De “eerste lijn” zijn de lokale zorg- en hulpverleners die het dichtst bij de persoon met een zorg- of ondersteuningsnood staan. De eerstelijnszone wordt dan gevormd door alle partners uit het zorg- en welzijnslandschap binnen een afgebakend gebied dat bestaat uit een of meerdere gemeentes en aangestuurd wordt door een zorgraad.
Op die manier kan het werk van lokale overheden en zorg- en hulpverleners beter op elkaar afgestemd worden. Zo zorgt de eerstelijnszone ervoor dat de burger centraal staat, de zorg effectief en kwalitatief blijft en zeer toegankelijk is.
Doel
Het HealthLi Buurtkompas is als methodiek stapsgewijs ontwikkeld, toegepast en geëvalueerd i.s.m. eerstelijnszone Pallieterland en hun partners (lokale besturen, zorg, welzijn, personen met een ondersteuningsnood). Het omvat twee delen:
- Een ‘gezondheidsvaardigheden’ omgevingsanalyse om lokaal kwetsbare groepen en hun noden in kaart te brengen.
- Een co-creatief proces om een ondersteuningspakket uit te werken voor een gekozen doelgroep rond een welbepaald thema.
Eerstelijnszone Pallieterland koos op basis van de omgevingsanalyse om een ondersteuningspakket te maken rond eenzaamheid bij jongvolwassenen met een psychische kwetsbaarheid.
Tijdens het co-creatie proces bleek er vooral nood aan ‘hulp en begeleiding bekender en toegankelijker maken’. Zo ontstond het idee om een gids te maken om wegwijs te bieden in het volledige hulpaanbod. Al snel bleek dat de doelgroep van onze gids verruimd kon worden naar alle jongvolwassenen en mogelijk ook alle leeftijden.
Tijdens de co-creatie groeide ook het idee om samen eenzaamheid aan te pakken. Dit resulteerde in drie gidsen SAMEN TEGEN EENZAAMHEID: niet alleen een gids voor inwoners, maar dus ook een gids voor hulpverleners in de eerste lijn én een gids voor lokale besturen en organisaties. Waar we in de gids voor inwoners de weg wijzen naar hulp en begeleiding, geven we in de gids voor hulpverleners tips om eenzaamheid bespreekbaar te maken en door te verwijzen waar nodig. Organisaties en lokale besturen krijgen met hun gids meer inzicht in wat zij kunnen doen om eenzaamheid aan te pakken.
Relevantie
Ruim 40% van de Belgen heeft te weinig gezondheidsvaardigheden om gezond te leven. (CM, 2014) De hervorming van de eerste lijn (VAGZ, 2017) plaatst de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood centraal en streeft ernaar die persoon zoveel mogelijk zelf het heft in eigen handen te laten nemen. Daarvoor heeft die persoon sterke gezondheidsvaardigheden nodig en moet het bestaande zorgaanbod dan ook helderdere en duidelijke taal gebruiken.
De zorgcommunicatie moet op de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood afgestemd worden en vanuit zijn noden georganiseerd worden. (Haesaert, 2016) Daarbij zijn buurtgerichte zorg, proactief handelen en laagdrempelige communicatie broodnodig. Veel zorg- en welzijnsprofessionals kennen gezondheidsvaardigheden nog niet goed genoeg omdat er onvoldoende aandacht voor is in gezondheidszorg, ziektepreventie en gezondheidspromotie. (Haesaert, 2016)
Onze rol
De methodiek werd stapsgewijs ontwikkeld in samenwerking met en uitgetest in eerstelijnszone Pallieterland (ELZP). De Thomas More hogeschool staat in voor de begeleiding, uitwerking en evaluatie. Het onderzoekscentrum Mobilab & Care nam de coördinerende rol op. Op dit project werkten twee expertisecellen van Thomas More samen, namelijk Mobilab & Care en Creative and Innovative Business.
Resultaten
- De gidsen ‘Samen tegen eenzaamheid’ werden verder op punt gesteld en worden breed gebruikt in eerstelijnszone Pallieterland. Het bestuur van eerstelijnszone Pallieterland zal een plan opmaken om de gidsen in de regio te in gebruik te nemen en regelmatig up te daten.
- Het boek met de methodiek HealthLi Buurtkompas, die we tijdens het project uitrolden, kan je bij Politeia aankopen.
- Er wordt nog nagedacht over een aanbod aan vormingen voor eerstelijnszones.
We ontwikkelden drie gidsen 'Samen tegen eenzaamheid'. Die kan je hier geanomiseerd aanvragen:
- Gids voor inwoners
- Gids voor hulpverleners in de eerste lijn
- Gids voor lokale besturen en organisaties
De gidsen zijn geanonimiseerd: we hebben lokale gegevens uit Pallieterland verwijderd. Maar andere eerstelijnszones kunnen er makkelijk mee aan de slag door de contactgegevens van hun eigen regio toe te voegen. Je mag dus deze gidsen kopiëren, aanvullen en aanpassen naar de noden en wensen van de eigen regio. We vragen je wel te verwijzen naar het originele exemplaar met de vermelding:
“Gids Samen tegen Eenzaamheid voor [doelgroep] van Thomas More Hogeschool, in samenwerking met eerstelijnszone Pallieterland is in licentie gegeven volgens een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal-licentie.”
De voorwaarden van deze licentie vind je hier terug.
In de gids staan heel wat verwijzingen naar websites en organisaties. Het risico bestaat dat die wel eens snel niet meer up-to-date zouden kunnen zijn. Merk je zelf dat er een link niet meer werkt of er een foutje in zit, geef ons dan een seintje.
Download hier de presentaties van de slotavond (07/09/2021)
Onderzoekers
Karolien Baldewijns
Betrokken onderzoeker die graag nieuwe paden verkent en een passie heeft voor empowerment.
Ondersteund door
