Effectieve didactiek

Lessen geven waarin élke leerling de kans krijgt bij te leren, is en blijft de kerntaak van een leraar. Om tot een goede les te komen, is het belangrijk om te begrijpen hoe en wanneer leerlingen bijleren, wanneer het enkel ‘lijkt’ alsof er geleerd wordt en wat het leren belemmert. Het boek  ‘Wijze lessen: 12 bouwstenen voor effectieve didactiek’  vertaalt de meest recente wetenschappelijke inzichten op het vlak van leren en instructie naar de klaspraktijk. De didactische principes zijn gebaseerd op bevindingen uit twee wetenschapsvelden, de cognitieve psychologie en lerareneffectiviteitsstudies, en zijn toepasbaar voor leerlingen van verschillende leeftijden en met diverse achtergronden en voorkennis. In deze vorming bespreken we het boek volgens zijn initiële insteek, nl. een breed beeld scheppen van wat effectief lesgeven inhoudt, gevolgd door een viertal didactische aanpakken (bouwstenen) met robuuste bewijskracht vanuit onderzoek en praktijk, zoals het activeren van voorkennis (BS 1), gebruik van voorbeelden (BS 3), spreiden in de tijd (BS 8) en testen als leer- en oefenstrategie (BS 10). We delen ook tal van voorbeelden die je meteen de volgende les kan inzetten.

Doelgroepen: basis (primair) onderwijs en secundair (voortgezet) onderwijs
Deze vorming is mogelijk als studiedag (doorgaans 3u met ruimte voor verwerking), keynote of webinar. 

Goede evaluatie is veel meer dan enkel toetsen en beoordelen. Het is ook een krachtig middel om de kwaliteit van je instructie te versterken én het biedt kansen om beter te leren. Een cruciaal element van ’evaluatie als didactische aanpak’ of anders gezegd ‘formatieve evaluatie’ is het voorzien van feedback.  Hoe geef je rijke, ontwikkelingsgerichte feedback die leerlingen aan het denken zet en houd je het haalbaar voor jezelf? Hoe maak je je verwachtingen helder zodat leerlingen weten waar de lat ligt? Hoe kan feedback de zelfregulerende vaardigheden van leerlingen ontwikkelen zodat ze ook zelf op zoek gaan naar feedback? En hoe kan technologie hierin een faciliterende en versterkende rol spelen? In deze vorming bespreken de bouwstenen uit het boek  ‘Wijze lessen: 12 bouwstenen voor effectieve didactiek’ die o.a. een antwoord geven op al deze vragen (en meer). We delen daarbij tal van praktijkvoorbeelden die je kunnen inspireren voor je eigen klaspraktijk.

Doelgroepen: basis (primair) onderwijs en secundair (voortgezet) onderwijs
Deze vorming is mogelijk als studiedag (doorgaans 3u met ruimte voor verwerking), keynote of webinar. 

Iedere leerling wil de leerstof begrijpen en zo lang mogelijk onthouden. Maar hoe doe je dat? Bouwsteen 5 van het boek  ‘Wijze lessen: 12 bouwstenen voor effectieve didactiek’ beschrijft de ‘actieve verwerking van leerstof’. Wil dit zeggen dat je best vooral fysiek actief met de leerstof bezig bent, vb. via een groepswerk, het maken van een collage, etc. … of betekent ‘actieve verwerking’ vooral dat je brein actief moet zijn (cognitief actief)? Vanuit wetenschappelijk bewijs worden kennis en vaardigheden best geleerd als ze cognitief actief verwerkt worden. We hebben het dan bijvoorbeeld over nieuwe kennis linken aan onze voorkennis, verbanden leggen, structuur aanbrengen, het groter geheel zien, etc. Bouwsteen 12 gaat vervolgens dieper in op het duurzaam onthouden van nieuwe kennis en vaardigheden. Veel leerlingen steunen daarvoor op leerstrategieën als markeren, herlezen en overschrijven, hoewel deze technieken verre van optimaal zijn. Welke leerstrategieën bieden dan wél de beste kansen op langer onthouden?

In deze vorming bespreken we manieren om leerstof actief te verwerken en duurzaam op te slaan. We delen ook tal van concrete aanpakken om met leerlingen aan de slag te gaan.

Doelgroepen: basis (primair) onderwijs en secundair (voortgezet) onderwijs
Deze vorming is mogelijk als studiedag (doorgaans 3u met ruimte voor verwerking), keynote of webinar. 

“Bouw voort op wat je leerlingen al weten en kunnen’ wordt vaak gezegd. Maar leerlingen verschillen van elkaar, kunnen en weten verschillende dingen. Sommigen lijken als vanzelf te leren, terwijl anderen er hard voor moeten werken. Uit recent onderzoek blijkt dat het kennisniveau van een gemiddelde klas op een middelbare school waarschijnlijk een spreiding tot vijf jaar kent. Dit kan nog groter zijn op scholen met hoge SES-indicatoren. Hoe kun je dan tegemoetkomen aan de leernoden van élke individuele leerling, met maar één hoofd en twee handen?

Differentiatie is een complex proces en vraagt om een samenspel van pedagogische, vakdidactische en organisatorische vaardigheden van de leraar. Door de vooruitgang van je leerlingen goed te monitoren tijdens je instructie, kan je als leerkracht een goed beeld krijgen – en houden – van hun niveau en daarop aansluiten met een passend aanbod.

In deze sessie bespreken we hoe we op een effectieve en haalbare (!) manier kunnen differentiëren, zodat de leerwinst van alle leerlingen bevorderd wordt.    

Doelgroepen: basis (primair) onderwijs en secundair (voortgezet) onderwijs
Deze vorming is mogelijk als studiedag (doorgaans 3u met ruimte voor verwerking), keynote of webinar. 

Al vanaf de eerste voet op school is de startpositie voor elk kind wezenlijk anders. Terwijl het ene kind het geluk heeft om op te groeien in een nest met aandacht voor bijvoorbeeld cultuur, literatuur, reizen en hobby’s, heeft het andere kind veel minder de kansen om al die rijke kennis, vaardigheden en ervaringen op te bouwen. Het laatste moet dus voor een heel groot deel rekenen op de school om die gaten te vullen. Het belang van kennis en een kennisrijk curriculum kan hierbij onmogelijk worden overschat. Dit blijkt ook steeds meer uit internationaal onderzoek. Enerzijds bepaalt ‘wat je al weet’ het gemak en de duurzaamheid van toekomstig leren, en anderzijds heeft kennis een belangrijk sociaal-rechtvaardig aspect. Door alle leerlingen een goede kennisbasis aan te bieden en verder te gaan dan hun eigen leefwereld en ervaringen, is het mogelijk om de kansen op toekomstig leersucces aanzienlijk te verhogen. 

In deze vorming gaan we dieper in op volgende vragen

• Waarom is kennis zo ontzettend cruciaal voor kinderen/leerlingen?  
• Wat is een kennisrijk curriculum en hoe maak je je eigen curriculum kennisrijker?
• Hoe kun je rekening houden met de verschillen tussen leerlingen bij kennisrijk lesgeven?

Doelgroepen: basis (primair) onderwijs en secundair (voortgezet) onderwijs

Deze vorming is mogelijk als studiedag (doorgaans 3u met ruimte voor verwerking), keynote of webinar.

In dit tweejarig intensief professionaliseringtraject nemen we het hele schoolteam mee in het bestuderen, inoefenen en duurzaam implementeren van effectieve didactiek op de klasvloer en bij uitbreiding in de hele schoolwerking. Het ultieme doel hierbij is élke leerling optimale leerkansen bieden.    

De Wijze Lessen Podcast bestaat uit 14 afleveringen waarin 12 didactische bouwstenen worden besproken om lessen beter en effectiever te maken. Elke aflevering gaat over één specifieke bouwsteen. In elke aflevering is Tim Surma te gast, de managing director van het expertisecentrum Onderwijs en Leren van Thomas More en een van de auteurs van het boek "Wijze Lessen".  Hij brengt telkens een mede-auteur van het boek mee.

De afleveringen zijn bedoeld voor leerkrachten en docenten en bieden handvatten om hun lessen te verbeteren. In elke aflevering wordt de bouwsteen uitgelegd, wordt besproken waarom deze bouwsteen belangrijk is en hoe leerkrachten deze bouwsteen kunnen toepassen.