Drie inzichten die effectief onderwijs mogelijk maken

Scholen maken zich klaar om de zogenaamde ‘Corona-vertraging’, of die zich nu op cognitief dan wel sociaal-emotioneel vlak situeert, aan te pakken. Defaitisme lost niks op, gerichte, realistische actie vanuit een optimistisch perspectief kan dat wel. Die extra energie die de scholen en leraren nu inzetten in het kader van het post-Covid-onderwijs kunnen niet alleen het acute probleem van semi-lockdownachterstanden verhelpen, maar kan, indien juist ingezet, ook duurzame verbeteringen in het Vlaamse onderwijs teweeg brengen.

Als Expertisecentrum – dat inzet op het dichten van de kloof tussen onderwijsonderzoek en klaspraktijk – zien we best veel mogelijkheden om dit nu ook te doen. Uit het kookboek van goed en smakelijk onderwijs zijn al heel wat cruciale ingrediënten en technieken bekend en we zullen ook het komende schooljaar trachten bij te dragen aan gefundeerd, doordacht en ambitieus onderwijs.

Daarom delen we bij aanvang van dit schooljaar drie cruciale inzichten die (naar onze eigen bescheiden mening) elke leraar en directeur zou moeten weten om het schooljaar zo effectief mogelijk te maken. In een volgende blogpost delen we een aantal manieren om als schoolteam concreet aan de slag te gaan met inzichten

Een leerling die nadenkt, leert

Leren wordt beïnvloed door een heleboel factoren, maar één factor overklast de andere: mensen onthouden datgene waar ze over hebben nagedacht. Hier is de leraar dus aan zet, want hij/zij creëert binnen de klasmuren de omstandigheden waar leerlingen hard moeten denken over de leerstof.  Cognitief actief zijn is echter geen synoniem voor motorisch actief zijn. ‘Mijn leerlingen zijn druk bezig’ is dus niet automatisch synoniem met ‘mijn leerlingen zijn hard aan het leren’. We weten wel degelijk heel wat over welke didactische strategieën effectief zijn en hoe we die kunnen vertalen naar de klaspraktijk. Duidelijke en gestructureerde instructie, toetsing als leer- en oefenstrategie, gepaste ondersteuning bij moeilijke opdrachten en uitgewerkte voorbeelden om leerlingen grip te geven op nieuwe leerstof: dit zijn maar enkele voorbeelden van didactische strategieën waarvan in uitgebreid en kwaliteitsvol onderzoek is aangetoond dat ze werken om leerlingen meer en diepgaander te laten leren.

Meer weten?

• Wijze Lessen: download het boek gratis.
• Webinar voor Didactief over effectieve vormen van didactiek

• 'Het is niet omdat leerlingen bezig zijn, dat ze ook leren' (EN)

Wat je al weet, bepaalt wat je leert

“Waarom nog leren in tijden van internet? Je moet toch niks onthouden wat je kunt opzoeken?”. Trap niet in deze val door informatie met kennis te verwarren! Informatie vind je terug op internet of een bibliotheek en kan je bijvoorbeeld worden verteld door een vriend of leraar. Kennis daarentegen is al verwerkte informatie, die opgeslagen is in je langetermijngeheugen. We weten uit talloze onderzoeken dat het net die kennis is, die er voor zorgt dat je sneller en beter kunt denken en dus leren.

Welke getallenrij kunt u het beste onthouden, mocht u ze moeten memoriseren?

810214911259

191819452021

Juist, ja. Dit betekent geenszins dat lessen gereduceerd worden tot inprenten van onsamenhangende feitenstapels, maar des te meer dat lessen kansen moeten bieden tot diepgaande verwerking van de vakinhouden. Basisvaardigheden zoals lezen, schrijven en rekenen zijn samen met een brede wereldse kennisbasis het fundament voor het verdere leven. Beheers je die niet goed, dan ondervind je daar zowel in alle andere vakken als in de rest van het leven nadeel van. Een kind wordt niet creatiever, een betere probleemoplosser of zelfs gelukkiger als het niet behoorlijk kan lezen.

Meer weten?

• Waarom nog leren? Video voor de Universiteit van Nederland
• Voorspelt achtergrondkennis hoe goed je een tekst kunt begrijpen? Blog door Tim Surma, Wouter Buelens en Daniel Muijs

Technologie kan een meerwaarde betekenen

Meer geld, meer laptops of zelfs meer onderwijstijd zetten geen zoden aan de dijk als die niet  worden ingezet op een manier die kansrijk is. Technologie is het meest effectief als die ingezet wordt om effectieve didactische processen te ondersteunen. Niet die ene digitale quiz maakt het verschil, wel het test-effect dat het op de achtergrond triggert in het geheugen van de leerling. Technologie biedt de mogelijkheid om een aantal van die effectieve leer- en instructietechnieken gemakkelijker te maken voor de leraar. Zo kunnen digitale quizzen ingesteld worden dat ze automatisch feedback genereren; zo kunnen oefenprogramma’s de moeilijkheidsgraad aanpassen aan het niveau van de leerling; zo kunnen lesopnames herhalingskansen bieden voor afwezige leerlingen of leerlingen met leerstoornissen. Bottom line is dat wanneer technologie ingezet wordt om leerdoelen te bereiken – en dus niet als doel op zich – er zich meesterlijke kansen aandienen.

Meer weten?

• Wanneer kan de inzet van educatieve technologie tot leerwinst leiden? Blog door Wouter Buelens en Tim Surma
• Congresopname Digisprong