Slim studeren ... en hoe je je kind daarbij kan ondersteunen

Voor veel leerlingen is het best uitdagend om hun eigen studeerproces op een slimme manier aan te pakken. Ze proberen, met wisselend succes, allerlei studeerstrategieën uit (drie keer herlezen of toch ook die oefentoets maken). Ze oefenen in het opstellen van een planning (één keer studeren of toch ook herhalen) en proberen te leren uit hun fouten (volgende keer zou ik toch beter …). Dat dit proces met vallen en opstaan verloopt, hoeft niet te verbazen. Leerlingen zijn namelijk vaak beginners in het ‘leren studeren’. En net zoals elke beginner in een bepaald domein hebben ze ondersteuning nodig.

Uiteraard treden leraren, leercoaches, leerlingbegeleiders … op als partner om leerlingen te helpen bij het leren studeren. We weten namelijk uit onderzoek hoe belangrijk het is dat effectieve studeerstrategieën expliciet worden aangeleerd, toegepast op bepaalde leerstof (Quigley, Muijs & Stringer, 2018). Denk aan de leraar geschiedenis die leerlingen aanleert hoe ze de leerstof over de Oudheid kunnen verwerken in een Cornell-samenvatting (en hoe ze die samenvatting kunnen gebruiken om zichzelf te testen). Of denk aan de leraar Engels die leerlingen in de klas laat oefenen met woordspinnen om hun woordenschat te studeren.

Daarnaast gaan leerlingen ook buiten de klas aan de slag met de leerstof. Studeren dus. En op dat moment kunnen ook ouders een ondersteunende rol opnemen. Alleen weten veel ouders niet hoe ze deze ondersteuning juist kunnen aanpakken, zo blijkt ook uit de reacties op onze lezingen voor ouders in scholen. De consensus in onderzoek naar ouderbetrokkenheid is duidelijk: de manier waarop ouders betrokken zijn bij het schoolse leren van hun kinderen heeft een impact op dat leerproces. En die impact is het grootst wanneer de ouderbetrokkenheid wordt gedefinieerd als hoge verwachtingen stellen met betrekking tot de schoolse prestaties van kinderen en blijvend communiceren met kinderen over school en schoolwerk. Het effect van ouderbetrokkenheid op de schoolse prestaties van leerlingen is het zwakst als die gedefinieerd wordt als strikte huiswerkbegeleiding (Fan & Chen, 2001; Castro et al, 2015). We brengen dus geenszins de boodschap dat ouders het werk van hun kind moeten doen of voortdurend controlerend over de schouder mee moeten kijken terwijl hun kind werkt voor school. Dat laatste zorgt bij vooral oudere leerlingen trouwens vaak voor weerstand.

Bovenaan deze blog vind je tien vuistregels voor effectief studeren die we delen met leerlingen en studenten. Dezelfde vuistregels kunnen ouders inspireren om hun kinderen te ondersteunen tijdens het zelfstandig studeren.  

• Tips 1 tot en met 6 verwijzen naar effectieve studeerstrategieën. Een aantal veel gebruikte studeerstrategieën (enkel herlezen, letterlijk overschrijven) dragen maar weinig bij tot het leren. Ouders kunnen hun kinderen dus best aansporen om effectieve studeerstrategieën in te zetten, zoals jezelf testen (‘Probeer jezelf regelmatig eens te testen door je boek te sluiten en kort uit te leggen wat je hebt gelezen’ of ‘Zou je kort kunnen samenvatten wat je vandaag in de les geschiedenis hebt gezien?’) of gespreid oefenen (‘Probeer deze week drie keer een half uur de tijd te nemen om je woordenschat voor Frans te studeren in plaats van één keer anderhalf uur. Wil je samen even kijken wanneer dat kan?’).
• Tips 7 en 8 staan stil bij het belang van sterke studeergewoontes. Ouders kunnen hun kinderen helpen om sterke studeergewoontes te ontwikkelen door bijvoorbeeld samen routines in te bouwen (‘Terwijl ik kook, overloop jij je agenda en stel je een planning op die we daarna samen even bekijken’ of ‘Tijdens je schoolwerk, ligt je gsm aan de kant’).
• Tip 9 sluit daarbij aan en benadrukt het belang van aandacht. Hoe verleidelijk het ook klinkt, niemand kan multitasken. Wanneer we als mensen twee activiteiten die onze aandacht vragen tegelijkertijd proberen uitvoeren (een whatsapp-bericht lezen terwijl we een mail beantwoorden), dan moeten we onze aandacht voortdurend snel laten wisselen tussen beide activiteiten. En dat zorgt ervoor dat we meer tijd nodig hebben én meer fouten maken. Leerlingen hebben er dus alle baat bij om afleiding tijdens het studeren zoveel mogelijk te beperken.
• De laatste tip (10) gaat over gezondheid: het belang van slaap, voldoende beweging, gezonde voeding …

Tot slot nog dit … Wanneer zowel leraren (scholen) als ouders én leerlingen dezelfde taal spreken over studeren, wordt de boodschap vanzelfsprekend sterker. Daarom stimuleren we scholen die ons vragen voor ouderlezingen om (vanzelfsprekend) ook alle leraren en leerlingen degelijk te informeren over effectief studeren.

Benieuwd naar hoe zo’n ouderlezing eruit ziet? Op woensdag 24 april geven we een gratis online lezing over effectief studeren voor ouders.

Meer weten over effectief studeren? Lees Studeren met succes (voor studenten/leerlingen) en Leer studenten studeren met succes (voor docenten/leraren). Je kan beide boekjes ook bestellen in print via Ten Brink Uitgevers.

Meer weten over onze ouderavonden en onze vormingen voor leraren?